Głównym celem projektu zatytułowanego Ikoniczność w gramatyce i leksyce polskiego języka migowego (PJM) było przeprowadzenie szeroko zakrojonego badania korpusowego dotyczącego gramatyki i słownictwa polskiego języka migowego (PJM). Z perspektywy lingwistycznej PJM był do niedawna językiem zbadanym w bardzo niewielkim stopniu. Większość istniejących analiz opierała się na intuicjach poszczególnych rodzimych użytkowników, a nie na reprezentatywnych danych pokazujących rzeczywisty uzus. Nie może to dziwić – PJM nie ma formy pisanej, a zatem dopiero niedawne postępy w technologiach utrwalania i przechowywania nagrań wideo pozwoliły na rejestrowanie go w wygodny sposób.
Opisywany tu projekt naukowy dał jednak wyjątkową możliwość zbadania gramatyki i leksykonu PJM na podstawie wiarygodnych danych empirycznych. W ramach realizacji tego przedsięwzięcia zespół Pracowni Lingwistyki Migowej (PLM) Uniwersytetu Warszawskiego (www.plm.uw.edu.pl) podjął się stworzenia pierwszego w historii korpusu tekstów PJM. Podstawowym celem projektu było zebranie obszernego zestawu nagrań wideo rejestrujących wywoływane i spontaniczne wypowiedzi migowe Głuchych, którzy mają migających rodziców lub używają języka migowego od wczesnego dzieciństwa (przyswoili go w szkole). W trakcie czterech lat realizacji projektu zespół PLM zdołał zgromadzić ponad 400 godzin materiału wideo. W nagraniach wzięło udział prawie 100 osób migających z całej Polski. Filmy były następnie anotowane (opisywane) za pomocą specjalistycznego oprogramowania.
Ten obszerny zestaw danych został użyty jako podstawa szczegółowego opisu gramatyki i słownictwa PJM. Przebadano rozmaite aspekty systemu lingwistycznego tego języka, w szczególności zaś te, które w oczywisty sposób różnią się od gramatyki polszczyzny (takie jak trójwymiarowość przestrzeni migania, brak fleksji fuzyjnej i nielinearność składni). Projekt koncentrował się również na – szeroko dyskutowanej w literaturze przedmiotu – kwestii ikoniczności komunikacji migowej, tzn. relacji mimetycznej między formą językową a jej denotacją. Jednym z celów zespołu projektowego była próba zbadania, w jakiej mierze ikoniczność może być postrzegana jako mechanizm kognitywny stojący za różnymi zjawiskami gramatycznymi i leksykalnymi zaobserwowanymi w PJM. Wyniki tych analiz zostały następnie użyte jako podstawa empiryczna Korpusowego słownika polskiego języka migowego.
Finansowanie
Ikoniczność w gramatyce i leksyce polskiego języka migowego (PJM) to projekt badawczy sfinansowany przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu HARMONIA (numer grantu: 2011/01/M/HS2/03661).
